piątek, 10 marca 2023

TEMAT: PAN TADEUSZ jako epopeja narodowa


GENEZA "PANA TADEUSZA":


CECHY EPOPEI JAKO GATUNKU LITERACKIEGO:
EPOPEJA (epos) to gatunek epicki wywodzący się ze starożytności. 
Do jego podstawowych cech należą:
  • wierszowana forma,
  • podział na części,
  • wielowątkowość, tekst dużych rozmiarów
  • inwokacja rozpoczynająca utwór, 
  • liczne opisy i dygresje czyli odejścia od głównego wątku,
  • bogaty w środki stylistyczne język,
  • wszechwiedzący narrator,
  • ukazanie losów bohaterów na tle ważnych, przełomowych wydarzeń

Zwróć uwagę na stronę tytułową „Pana Tadeusza”. Już tutaj znajdziemy dowody na to, że mamy do czynienia z epopeją:
  • wierszowana forma („we dwunastu księgach wierszem” – cały utwór napisany jest trzynastozgłoskowcem. Oznacza to, że wszystkie niemalże wersy zawierają 13 sylab czyli zgłosek i oczywiście się rymują),
  • podział na części („we dwunastu księgach”),
  • ukazanie losów bohaterów na tle ważnych wydarzeń („Historia szlachecka z roku 1811 i 1812” – bohaterem zbiorowym eposu jest szlachta polska wiążąca nadzieje na odzyskanie niepodległości z Napoleonem Bonaparte, który w tym właśnie czasie zaatakował naszego zaborcę – Rosję). Warto tu nadmienić, że słowo "zajazd" oznacza zbrojną napaść. Zajazdy były na Litwie czasem sposobem na egzekwowanie prawa. I taka właśnie napaść na Sędziego została przedstawiona w eposie Mickiewicza.

    POZOSTAŁE CECHY EPOPEI na przykładzie "Pana Tadeusza":

    • wielowątkowość (wątek patriotyczny osnuty wokół księdza Robaka, który przygotowywał powstanie na Litwie, wątek miłosny – Zosia i Tadeusz, intryga Telimeny, wątek obyczajowy, którego osią jest spór o zamek pomiędzy Hrabią i Sędzią),
    • liczne opisy (np. opis chmur, grzybobrania, staropolskich potraw, przyrody, wyglądu dworu, zamku, zaścianka Dobrzyńskich; dygresje i odejścia od głównego wątku - opowieści bohaterów np. Telimeny o prawie i zwyczajach rosyjskich, Hrabiego o pięknie włoskiej przyrody, spór o Kusego i Sokoła, opowieść Gerwazego o tragedii Horeszków, itp.), 
    • bogaty język, liczne środki poetyckie (np. metafory, epitety, apostrofy, porównania homeryckie, itp.),
    • wszechwiedzący narrator (jedynie w Inwokacji i epilogu występuje narrator w pierwszej osobie, w całym utworze przeważa zdecydowanie narracja trzecioosobowa)
    • inwokacja ("Pan Tadeusz" rozpoczyna się inwokacją skierowaną do Litwy oraz Matki Boskiej)

    OMÓWIENIE PEŁNEGO TYTUŁU UTWORU: 


    PODSUMOWANIE:
    Na koniec koniecznie obejrzyj poniższy filmik. Dzięki niemu przypomnisz sobie treść całej lektury Adama Mickiewicza "Pan Tadeusz".


    Dziękuję Ci za dzisiejszą lekcję.
    Twoja Polonistka
    Ewelina Majewska