TEMAT: Obraz męstwa Polaków w utworze Adama Mickiewicza "REDUTA ORDONA"

1. SŁOWO WSTĘPU: 

Na dzisiejszej lekcji:
- poznasz "REDUTĘ ORDONA", utwór, który odważył się wyrecytować Bernard Zygier, bohater "Syzyfowych prac"; zrozumiesz, jak ważny był to wiersz i dlaczego jego recytacja mogła się skończyć wyrzuceniem ze szkoły...

2. TEMAT UTWORU: 

- Utwór opowiada o wydarzeniach z powstania listopadowego (1830) rozgrywających się w Warszawie w czasie obrony fortu na Woli. Przebieg bitwy relacjonuje w "REDUCIE ORDONA" adiutant polskiego generała. Obserwuje on wraz ze swoim dowódcą dramatyczne zmagania Polaków na polu walki, widzi zagładę reduty.

- POWSTANIE LISTOPADOWE (kontekst historyczny):

https://www.youtube.com/watch?v=6SMMb0chnvo

- TYTUŁ UTWORU składa się z części właściwej i podtytułu: „Reduta Ordona. Opowiadanie adiutanta”.

Dzięki części głównej tytułu wiemy, kto znajduje się w centrum wypowiedzi, kto jest najważniejszym bohaterem (jest nim postać rzeczywista Julian Konstanty Ordon, który żył w latach 1810–1887). W związku z tym tytuł pośrednio wskazuje na czas akcji przedstawionych w dziele wydarzeń.

Podtytuł określa narratora, czyli tego, kto opowiada. Jest nim adiutant Stefan Garczyński. 

- GATUNEK LITERACKI: Skoro w podtytule występuje słowo „opowiadanie”, to wiemy, że dzieło ma narratora, ale też opisy, dialogi i fabułę, a więc ma cechy epiki. Z drugiej strony tekst zapisany jest wierszem i jest w nim mnóstwo przepięknych środków stylistycznych, co zbliża go do liryki. „Typowy” wiersz ma jednak znacznie mniejszą długość. Czym jest więc "Reduta Ordona"? 

To poemat opisowo-refleksyjny. Dlaczego opisowy? Ponieważ występują w nim opisy np. wojsk, pola walki, itp. Dlaczego refleksyjny? Ponieważ poeta zastanawia się w nim nad postępowaniem cara, bohaterstwem żołnierzy i ocenia czyn Ordona.

3. GENEZA UTWORU: 

Zapoznaj się proszę ze wszystkimi informacjami, które zamieściłam dla Ciebie poniżej, a następnie zrób notatkę w swoim zeszycie:

a) Reduta Ordona (fortyfikacja nr 54), zlokalizowana na warszawskiej Woli, była fortyfikacją ziemną na planie sześcioboku. Ze względów taktycznych (polskie dowództwo spodziewało się ataku od strony Mokotowa) placówka posiadała nikłe zabezpieczenia. Reduta uzbrojona była w sześć dział starego typu (tzw. dział wałowych) o niewielkiej skuteczności, które obsługiwała kilkudziesięcioosobowa obsada.

b) Wiersz "Reduta Ordona" został napisany przez Adama Mickiewicza w 1832 roku. Należy do nurtu poezji batalistycznej. Przedstawia bohaterską bitwę (dramatyczną walkę w obronie Warszawy), którą stoczyła grupa polskich żołnierzy (załoga reduty nr 54) z Rosjanami podczas wojny polsko‑rosyjskiej w latach 1830–1831. Utwór ma podtytuł "Opowiadanie adiutanta". Mickiewicz wykorzystał tu relację naocznego świadka wydarzeń, uczestnika walk o Warszawę – swojego przyjaciela Stefana Garczyńskiego. Opowiedział on poecie o obronie reduty, podczas której niewielka grupa polskich powstańców starła się się z licznym wojskiem rosyjskim. Kiedy Polacy nie byli już w stanie dłużej stawiać oporu nieprzyjaciołom, ich dowódca, Julian Ordon, podjął decyzję o wysadzeniu reduty, aby nie oddać jej w ręce Rosjan. W zniszczeniu fortyfikacji i w swojej śmierci widzi jedyną szansę na pokonanie wroga. Pod gruzami giną bowiem nie tylko obrońcy, lecz także napastnicy...

c) POSTAWA ORDONA: Ordon zostaje przedstawiony w wierszu jako wzór mężnego żołnierza i bohatera poświęcającego życie w obronie ojczyzny. Tytułowy bohater bez wahania decyduje się ponieść najwyższą ofiarę, ponieważ wolność kraju stawia ponad inne wartości. Mickiewicz ukazując niezwykłą odwagę, determinację i ofiarność Ordona, uwzniośla jego czyn.

Celowym zabiegiem Mickiewicza było „uśmiercenie” Ordona pod gruzami reduty. Chodziło mu o przedstawienie postawy człowieka-patrioty, zdolnego do oddania życia za ojczyznę. Ordon miał być wzorem patriotyzmu, bohaterstwa, męstwa. W rzeczywistości Ordon wcale nie zginął, wysadzając redutę - przeżył wybuch i uczestniczył w dalszych walkach o niepodległość kraju. Po upadku powstania listopadowego wyjechał do Szkocji. Walczył na Węgrzech z Austriakami. Zmarł we Florencji w 1887 roku.

Zwróć uwagę, że Mickiewicz nie posuwa się do kłamstwa – pamiętajmy, że poeta posługuje się fikcją literacką, może podawać własną wersję wydarzeń lub wydarzenia, które faktycznie miały miejsce, przekształcać wedle swojej wizji. 

4. PODRĘCZNIK str. 318-321: 

Poznałeś/aś już genezę utworu i jego tematykę. Myślę, że teraz będzie Ci łatwiej zrozumieć sam tekst. Otwórz podręcznik, a następnie przeczytaj powoli i ze zrozumieniem utwór Adama Mickiewicza.

5. Recytacja "REDUTY ORDONA" przez Bernarda Zygiera - bohatera "SYZYFOWYCH PRAC" Stefana Żeromskiego: 

Jeśli już przeczytałeś utwór Adama Mickiewicza, obejrzyj koniecznie fragment "SYZYFOWYCH PRAC", kiedy Bernard Zygier odważył się wyrecytować ten tekst na lekcji języka polskiego. Mam nadzieję, że pamiętasz z ostatnich lekcji, że w czasach, w których rozgrywa się akcja książki Stefana Żeromskiego czytanie utworów w języku polskim, w ogóle posiadanie polskich książek było surowo zakazane. Sprawdź, czy masz w swoim zeszycie notatkę, która miała dotyczyć metod rusyfikacyjnych, jakie były stosowane w gimnazjum w Klerykowie.
FRAGMENT FILMU - RECYTACJA "REDUTY ORDONA":

6. UTRWALANIE:

Jeśli nadal masz problem ze zrozumieniem utworu, zajrzyj koniecznie na stronę poniżej, gdzie znajdziesz dokładne opracowanie utworu:
https://klp.pl/mickiewicz/ser-105.html

7. NOTATKA W ZESZYCIE:

Spróbuj ułożyć plan wydarzeń we właściwej kolejności. Poprawny zapis powinien znaleźć się w Twoim zeszycie:

8. PODSUMOWANIE: 

Na koniec dzisiejszej lekcji mam dla Ciebie dwie propozycje:

a) Do obejrzenia filmik dotyczący treści utworu jako powtórzenie przed egzaminem ósmoklasisty:

b) Do posłuchania "REDUTA ORDONA" w wersji hip-hop (okazuje się, że Mickiewicz byłby świetnym autorem tekstów dla raperów, gdyby dziś żył oczywiście...):

https://youtu.be/Y2DewEGtMFM

Twoja Polonistka
Ewelina Majewska