1. SŁOWO WSTĘPU:
Na dzisiejszej lekcji:
- dowiesz się, co to są EUFEMIZMY i PROZAIZMY oraz w jakich sytuacjach je
stosujemy,
- spróbujesz wskazać eufemizmy w zdaniach i wyjaśnisz ich znaczenie.
2. CO TO JEST EUFEMIZM?
a) PODRĘCZNIK str. 183. Przeczytaj definicję i zapisz notatkę w swoim zeszycie.
Przykładowa notatka:
EUFEMIZM (z gr. eu - dobry, dobrze; phemi - mówię) to środek stylistyczny polegający na sformułowaniu wypowiedzi w taki sposób, aby złagodzić jej znaczenie. EUFEMIZMY łagodzą wyrażenia dosadne, drastyczne, nieprzyzwoite lub sprawiające komuś przykrość.
3. NOTATKA W ZESZYCIE:
Na podstawie poniższych informacji, które dla Ciebie zebrałam,
zapisz w zeszycie, kiedy stosujemy EUFEMIZMY. Nie przepisuj wszystkiego!
a) EUFEMIZMY stosowane są w sytuacjach, kiedy nie chcemy kogoś urazić. Kulturalne zachowanie wymaga użycia eufemizmów - dzięki nim nikt nie czuje się skrępowany czy obrażony.
b) EUFEMIZMY zastępują również wulgaryzmy, aby wyrażały złe emocje, nie gorsząc przy tym otoczenia. Zamiast powiedzieć brzydkie słowo - np. "kurde" czy jeszcze bardziej dosadnie, możemy na przykład użyć sformułowania: "jasny gwint", "kurka wodna" czy "motyla noga".
c) EUFEMIZMY stosowane są także, kiedy chcemy załagodzić trudną emocjonalne sytuację, np. śmierci. Wtedy użyjemy wyrażenia "odejść na zawsze" czy frazeologizmu "przenieść się na łono Abrahama".
Przypomnij sobie TRENY Jana Kochanowskiego. Poeta nie napisał w nich wprost, że Urszulka umarła, ale posłużył się właśnie EUFEMIZMAMI. Wynikało to na pewno ze stanu emocjonalnego, w jakim się znajdował.
Mówienie o śmierci nigdy przecież nie jest łatwe...
W TRENIE VII możemy przeczytać: "ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany".
Pamiętasz? Poznałeś/aś ten utwór, kiedy omawialiśmy twórczość Jana Kochanowskiego. "Sen żelazny, twardy, nieprzespany" to EUFEMIZM oznaczający śmierć.
4. PODRĘCZNIK, str. 183. Tyle teorii. Teraz czas na praktykę:
- Zad.2 - Niech to będzie rozgrzewka. Tego zadania nie musisz zapisywać.
- Zad.1 - To zadanie wykonaj pisemnie w zeszycie.
5. ZESZYT ĆWICZEŃ:
- str. 78/ćw.1
- str. 79/ćw.2
6. ZADANIE NA KONIEC DZISIEJSZEJ LEKCJI:
Zapisz w zeszycie jak najwięcej EUFEMIZMÓW, którymi można zastąpić wyraz: "kłamać". Ciekawa jestem, ile udało Ci się wymyślić...?
7. CO TO JEST PROZAIZM?
a) PODRĘCZNIK, str. 184. Przeczytaj definicję i zapisz notatkę w swoim zeszycie.
b) PODRĘCZNIK, str. 184/zad.7
8. PODSUMOWANIE:
Na koniec sprawdź, czy zapisałeś/aś definicje wszystkich pojęć.
Do ostatnio poznanych SYNONIMÓW, ANTONIMÓW, HOMONIMÓW
dzisiaj dołączyły EUFEMIZMY i PROZAIZMY.
Twoja Polonistka
Ewelina Majewska