MARCOWE powtórki

 

TEMAT: PAN TADEUSZ jako epopeja narodowa

GENEZA "PANA TADEUSZA":

CECHY EPOPEI JAKO GATUNKU LITERACKIEGO:

EPOPEJA (epos) to gatunek epicki wywodzący się ze starożytności. 

Do jego podstawowych cech należą:

• wierszowana forma,
• podział na części,
• wielowątkowość, tekst dużych rozmiarów
• inwokacja rozpoczynająca utwór, 
• liczne opisy i dygresje czyli odejścia od głównego wątku,
• bogaty w środki stylistyczne język,
• wszechwiedzący narrator,
• ukazanie losów bohaterów na tle ważnych, przełomowych wydarzeń

Zwróć uwagę na stronę tytułową „Pana Tadeusza”. Już tutaj znajdziemy dowody na to, że mamy do czynienia z epopeją:

• wierszowana forma („we dwunastu księgach wierszem” – cały utwór napisany jest trzynastozgłoskowcem. Oznacza to, że wszystkie niemalże wersy zawierają 13 sylab czyli zgłosek i oczywiście się rymują),
• podział na części („we dwunastu księgach”),
• ukazanie losów bohaterów na tle ważnych wydarzeń („Historia szlachecka z roku 1811 i 1812” – bohaterem zbiorowym eposu jest szlachta polska wiążąca nadzieje na odzyskanie niepodległości z Napoleonem Bonaparte, który w tym właśnie czasie zaatakował naszego zaborcę – Rosję). Warto tu nadmienić, że słowo "zajazd" oznacza zbrojną napaść. Zajazdy były na Litwie czasem sposobem na egzekwowanie prawa. I taka właśnie napaść na Sędziego została przedstawiona w eposie Mickiewicza.

POZOSTAŁE CECHY EPOPEI na przykładzie "Pana Tadeusza":

• wielowątkowość (wątek patriotyczny osnuty wokół księdza Robaka, który przygotowywał powstanie na Litwie, wątek miłosny – Zosia i Tadeusz, intryga Telimeny, wątek obyczajowy, którego osią jest spór o zamek pomiędzy Hrabią i Sędzią),
• liczne opisy (np. opis chmur, grzybobrania, staropolskich potraw, przyrody, wyglądu dworu, zamku, zaścianka Dobrzyńskich; dygresje i odejścia od głównego wątku - opowieści bohaterów np. Telimeny o prawie i zwyczajach rosyjskich, Hrabiego o pięknie włoskiej przyrody, spór o Kusego i Sokoła, opowieść Gerwazego o tragedii Horeszków, itp.), 
• bogaty język, liczne środki poetyckie (np. metafory, epitety, apostrofy, porównania homeryckie, itp.),
• wszechwiedzący narrator (jedynie w Inwokacji i epilogu występuje narrator w pierwszej osobie, w całym utworze przeważa zdecydowanie narracja trzecioosobowa)
• inwokacja ("Pan Tadeusz" rozpoczyna się inwokacją skierowaną do Litwy oraz Matki Boskiej)

OMÓWIENIE PEŁNEGO TYTUŁU UTWORU: 

PODSUMOWANIE:

Na koniec koniecznie obejrzyj poniższy filmik. Dzięki niemu przypomnisz sobie treść całej lektury Adama Mickiewicza "Pan Tadeusz".

Dziękuję Ci za dzisiejszą lekcję.
Twoja Polonistka

Ewelina Majewska

TEMAT: INWOKACJA jako wyraz tęsknoty za ojczyzną...

                                                                                 /rękopis "Pana Tadeusza" znajdujący się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu/

1. "PAN TADEUSZ" JAKO EPOPEJA:

Na naszej poprzedniej lekcji dowiedziałeś/aś się, czym jest EPOPEJA. 
Miałeś/aś również napisać notatkę, w której trzeba było uwzględnić cechy tego gatunku literackiego. Sprawdź, czy to zrobiłeś/aś... 
Link do poprzedniej lekcji znajdziesz tutaj:
https://kulturalnie-nakreceni.blogspot.com/2020/03/pan-tadeusz-jako-epopeja-narodowa.html

2. Jeśli notatkę masz już zrobioną, to teraz przypomnij sobie, co to jest 

APOSTROFA i INWOKACJA?
Jeśli nie pamiętasz, skorzystaj np. z Wikipedii. W zeszycie zanotuj, czym jest INWOKACJA.

3. KONTEKST HISTORYCZNY:

Teraz odrobina historii... Po upadku powstania listopadowego polscy twórcy próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie, jakie były przyczyny jego klęski. Ponieważ czuli się duchowymi przywódcami narodu, pragnęli też pocieszyć swoich rodaków. Powstał wówczas, opublikowany w Paryżu w 1834 roku, „Pan Tadeusz", któremu nadano miano POLSKIEJ EPOPEI NARODOWEJ. 
Przypomnij sobie teraz tekst inwokacji. INWOKACJĘ poznałeś w klasie siódmej, 
kiedy omawialiśmy „Latarnika” Henryka Sienkiewicza.
Tekst znajdziesz na przykład tutaj:
https://genius.com/Adam-mickiewicz-pan-tadeusz-inwokacja-annotated

UWAGA!!! Kiedy już będziesz na tej stronie, klikaj na podświetlone wersy INWOKACJI, wtedy  pojawią się ciekawe informacje pomocne przy analizie tego tekstu. Zapoznaj się z nimi. 

5. INWOKACJI możesz również wysłuchać, na przykład tutaj:

6. ANALIZA UTWORU: 

Następny krok to ustalenie kolejności elementów kompozycyjnych. 
Czyli o czym opowiada osoba mówiąca w INWOKACJI? Proponuję Ci więc ćwiczenie: 

 

7. ZADANIE DLA CIEBIE

Adam Mickiewicz to bez wątpienia mistrz słowa poetyckiego. Przyjrzyjmy się więc jego utworowi dokładniej... Ciekawa jestem, czy rozpoznasz środki stylistyczne, którymi poeta namalował krajobraz ojczyzny, za którą tęsknił. 

Sprawdź to, wykonując kolejne ćwiczenie:

 

8. PODSUMOWANIE:
Na koniec naszej dzisiejszej lekcji warto przypomnieć sobie jeszcze jedno pojęcie - ALUZJĘ LITERACKĄ, czyli  świadome nawiązanie w utworze literackim do innego dzieła. W Inwokacji Adam Mickiewicz nawiązuje do fraszki Jana Kochanowskiego ,,Na zdrowie”. 

Jeśli nie pamiętałeś tego terminu, zapisz go w zeszycie.
Zdrowie jest kruche i nie zdajemy sobie sprawy, jak łatwo można je stracić. Pomyśl, jaki ten przekaz jest nadal uniwersalny. 
I jeszcze kwestia NOSTALGII, tęsknoty za ojczyzną. Tęsknimy do ojczyzny wtedy, kiedy jesteśmy z dala od niej, kiedy np. ją utracimy - tak jak Mickiewicz, który nie wrócił po wygnaniu do swych ukochanych ,,pagórków leśnych i łąk zielonych”...

Na dzisiaj to wszystko, co dla Ciebie przygotowałam. 
Twoja Polonistka
Ewelina Majewska