Co to są HOMONIMY?

1. SŁOWO WSTĘPU:
Na dzisiejszej lekcji:

- przypomnisz sobie, czym były SYNONIMY i ANTONIMY,

- dowiesz się, co to są HOMONIMY

2. NOTATKA W ZESZYCIE: 
Przypomnij sobie, czym są SYNONIMY i ANTONIMY. 

Możesz wykorzystać informacje, które znajdują się na poniższych planszach.
Zapisz notatkę w swoim zeszycie.

3. CO TO SĄ HOMONIMY?

Przyjrzyj się obrazkowi powyżej, który w zabawny sposób tłumaczy, co to jest homonim. 

Zwróć uwagę, że dziewczyna na tym obrazku dosłownie siedzi na balu 

(bal= pień drzewa). Obrazek podpisano: "Kopciuszek na balu u królewicza". 

Możemy więc wyraz "bal" potraktować również w innym znaczeniu 

(bal=wielka, huczna zabawa taneczna). 

TO WŁAŚNIE SĄ HOMONIMY - wyrazy, które mają takie samo brzmienie, 

ale zupełnie inne znaczenie. Wśród homonimów wyróżniamy:  

a) HOMOFONY:

to słowa zapisywane w różny sposób (różnią się pisownią), ale brzmią tak samo.

Np. 

- Bóg / buk / Bug, 

- może / morze

Zwróć uwagę na wyrazy, które wypisałam poniżej:

Japonka, Polka, Finka i Węgierka to mieszkanki Japonii, Polski, Finlandii, Węgier. Okazuje się, że gdybyśmy wyrazy Japonka, Polka, Finka i Węgierka zapisali małymi literami, to zmieniłyby one znaczenie!!! 

japonka -  na rodzaj klapka, polka - rodzaj tańca, finka- rodzaj nożyka, 

węgierka - odmiana śliwki.   

Mieszkanka Kanady to Kanadyjka, a rodzaj niewielkiej łodzi – kanadyjka.  

Hiszpanka? To oczywiście kobieta pochodząca z Hiszpanii. Natomiast choroba, która powodowała śmierć ludzi po I wojnie światowej to hiszpanka (rodzaj grypy). Amerykanka – mieszkanka Ameryki, a amerykanka -  to niewielka rozkładana kanapa.

b) HOMOGRAFY:

to słowa, które są zapisywane w taki sam sposób, ale mają różne znaczenia.

Np.

-blok (rysunkowy albo mieszkalny),  

-para (wodna lub dwoje ludzi),  

-komórka (pomieszczenie, komórka w organizmach),  

-paluszki (dziecięce palce i rodzaj słonej przekąski)  

-gołąbki (ptaki oraz danie z ryżu, mięsa i kapusty). 

4. ZADANIE nr 1:

a) PODRĘCZNIK str. 247/zad.6 a) b), zad.8

b) ĆWICZENIA: str.105/ćw.2 a) b)

5. ZADANIE nr 2 (do odesłania dla chętnych):

Najlepiej uczymy się przez działanie, dlatego tym razem proponuję Ci zadanie 

"w terenie". Dzięki temu będziesz mógł/mogła poczuć się zarówno artystą jak

i detektywem...

Sfotografuj proszę ANTONIMY i HOMONIMY, które znajdują się w Twoim otoczeniu. 

Zdziwisz się, jak ich jest dużo. 
Dwa WYRAŹNE zdjęcia (jedno zdjęcie przedstawiające antonimy, drugie zdjęcie przedstawiające homonim) wyślij do mnie mailem. 

UWAGA!!! Obydwa zdjęcia wyślij w jednej wiadomości. 

PODSUMOWANIE:

Sprawdź, czy masz zapisane w zeszycie wyjaśnienia wszystkich pojęć - 

tj. SYNONIM, ANTONIM, HOMONIM. 

Na dzisiaj to wszystko.

Do zobaczenia na lekcji online.

Twoja Polonistka

Ewelina Majewska

UWAGA!!!

Zadanie interaktywne, dzięki któremu jeszcze lepiej utrwalisz sobie pojęcie HOMONIMU.

W imię wolności i służby... - akcje dywersyjne

Zwróć uwagę no to, że DYWERSJA wymagała planowania i odpowiedzialności, 

a Mały Sabotaż był często spontaniczny.

NOTATKA W ZESZYCIE:

Kamienie na szaniec - powtórka przed egzaminem

SŁOWO WSTĘPU: 

Poniżej proponuję Ci obejrzeć filmik, który umieściłam poniżej. 

Dzięki niemu jeszcze lepiej usystematyzujesz i utrwalisz sobie swoją wiedzę związaną z lekturą.

Twoja Polonistka

Ewelina Majewska

Imiesłowowy równoważnik zdania

1. SŁOWO WSTĘPU: 

Na dzisiejszej lekcji:

- utrwalisz sobie imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe,

- dowiesz się, co to jest imiesłowowy równoważnik zdania,
- nauczysz się rozpoznawać imiesłowowy równoważnik zdania,
- będziesz wiedział/a, jak poprawnie zastosować imiesłów przysłówkowy w zdaniu,
- poznasz zasady interpunkcji obowiązujące w wypowiedzeniach, w których występują imiesłowy przysłówkowe

2. IMIESŁOWY PRZYMIOTNIKOWE I PRZYSŁÓWKOWE:

a) Przypomnij sobie wszystkie informacje dotyczące imiesłowów przymiotnikowych (czynnych i biernych) i imiesłowów przysłówkowych (współczesnych i uprzednich). Sprawdź swoje notatki w zeszycie.

 

b) Teraz przyszła pora wykorzystać teorię w praktyce. Wykonaj proszę zadanie interaktywne, dzięki któremu będziesz wiedział/a, czy potrafisz rozpoznać poszczególne typy imiesłowów:

3. IMIESŁOWOWY RÓWNOWAŻNIK ZDANIA:
Na poprzedniej lekcji poznałeś/aś imiesłowy przysłówkowe. Wiesz już, że są imiesłowy przysłówkowe współczesne i uprzednie. 

IMIESŁOWOWY RÓWNOWAŻNIK ZDANIA TO WYPOWIEDZENIE, KTÓRE ZAWIERA IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY (współczesny albo uprzedni).

Przyjrzyj się poniższej planszy, która obrazowo wyjaśni Ci, jak poprawnie stosować imiesłowowy równoważnik zdania:

4. ZAPAMIĘTAJ:
- imiesłowu  współczesnego (zakończonego na –ąc)

używamy wtedy, gdy mówimy o jednoczesności akcji, np. w zdaniu:
Gotując obiad, słuchałam radia. 

(podkreślona część to imiesłowowy równoważnik zdania)
(czyli: Kiedy gotowałam obiad, słuchałam radia.- gotowałam i słuchałam
jednocześnie)
- imiesłowu uprzedniego (zakończonego na –wszy, -łszy)

używamy wtedy, gdy czynność wyrażona imiesłowem poprzedza czynność
wyrażoną osobową formą czasownika, np. w zdaniu:
Dorota, ugotowawszy obiad, wyszła na zakupy. 

(podkreślona część to imiesłowowy równoważnik zdania)
(czyli: Kiedy Dorota ugotowała obiad, wyszła na zakupy.- najpierw ugotowała, potem
wyszła)

UWAGA!!!

Stosując imiesłowowy równoważnik zdania, trzeba pamiętać, że

imiesłowowy równoważnik zdania od drugiego zdania składowego oddziela się ZAWSZE przecinkiem.

Aby wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania było

poprawne, w zdaniu nadrzędnym i w imiesłowowym równoważniku zdania musi być ten sam podmiot:

Gotując obiad, słuchałam radia. 

(ja gotowałam - ja słuchałam)

Dorota, ugotowawszy obiad, wyszła na zakupy. 

(Dorota ugotowała - Dorota wyszła na zakupy).

5. IMIESŁOWOWY RÓWNOWAŻNIK ZDANIA - utrwalanie:

Obejrzyj proszę poniższy filmik, który pomoże Ci utrwalić poznane przed chwilą wiadomości odnośnie imiesłowowego równoważnika zdania:

6. ZADANIE DLA CIEBIE: Pora wykorzystać poznaną teorię w praktyce. 

7. PODSUMOWANIE:

Na koniec obejrzyj proszę poniższy filmik, który przypomni Ci, co to jest imiesłowowy równoważnik zdania, jak go rozpoznać i jak sobie z nimi radzić.

Twoja Polonistka
Ewelina Majewska

TEMAT: Czasownik czy przysłówek? IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY

1. IMIESŁOWY PRZYMIOTNIKOWE - krótkie przypomnienie:

- odpowiadają na pytania przymiotnika,

- określają cechy,

- podlegają odmianie przez przypadki, liczby oraz rodzaje (tak jak przymiotniki)

- POCHODZĄ OD CZASOWNIKA!!!

Jeżeli mamy wątpliwość, czy dany wyraz jest przymiotnikiem czy imiesłowem przymiotnikowym, wystarczy sprawdzić to w następujący sposób:

"malowany":  to IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY, bo odpowiada na pytanie przymiotnika (jaki?), 

ale pochodzi od czasownika ("malować")

"blaszany" -  to PRZYMIOTNIK, bo odpowiada na pytanie przymiotnika 

(NIE POCHODZI od czasownika)

2. CO TO JEST IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY? 

Nieosobowa forma czasownika nazywająca w zdaniu dodatkową czynność, która towarzyszy drugiej czynności wyrażonej osobową formą czasownika.

- odpowiada na pytania: jak? kiedy? (czyli przysłówka),

- nazywa wykonywaną czynność

- jest nieodmienny!! (tak jak przysłówek),

- POCHODZI OD CZASOWNIKA!!!

Jego rozpoznanie jest bardzo proste - wystarczy zapamiętać zakończenia, a bez problemu odnajdziemy go w tekście.

3. IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY WSPÓŁCZESNY:

- Informuje o tym, że dwie czynności odbywają się jednocześnie, w tym samym czasie (współcześnie) wobec siebie.

- Jest tworzony od CZASOWNIKÓW NIEDOKONANYCH za pomocą zakończenia -ąc

np. 

Czytałem książkę, leżąc na kanapie. 

(jednocześnie czytałem i leżałem)

Idąc chodnikiem, rozmawiałem przez telefon. 

(jednocześnie szedłem i rozmawiałem)

4. IMIESŁÓW PRZYSŁÓWKOWY UPRZEDNI:

- Informuje o tym, że jakaś czynność została wykonana wcześniej (uprzednio) niż druga czynność.

- Tworzymy go od CZASOWNIKÓW DOKONANYCH za pomocą zakończeń: 

-wszy (po samogłosce, np. otworzywszy, napisawszy)

-łszy (po spółgłosce, np. zszedłszy, wyszedłszy)

Np.

Przeczytawszy książkę, odłożyłam ją na półkę. 

(najpierw przeczytałam, potem odłożyłam na półkę)

Wróciwszy do domu, zjadł obiad.

(najpierw wrócił, potem zjadł)

Zjadłszy obiad, wyszedł z psem.

(najpierw zjadł obiad, potem wyszedł z psem)

5. NOTATKA W ZESZYCIE:

Przerysuj tabelkę do swojego zeszytu i uzupełnij ją zgodnie z tym, czego dowiedziałeś/aś się o imiesłowach przysłówkowych:

- IMIESŁOWY PRZYSŁÓWKOWE WSPÓŁCZESNE tworzymy tylko od czasowników niedokonanych.

- IMIESŁOWY PRZYSŁÓWKOWE UPRZEDNIE tworzymy tylko od czasowników dokonanych.

6. ZADANIE DLA CIEBIE:

Wejdź proszę na stronę: 

https://epodreczniki.pl/a/imieslowy-i-ich-rodzaje/DN28lvu36

zapoznaj się z informacjami, które się tam znajdują, a następnie przećwicz swoje umiejętności, rozwiązując ćwiczenia interaktywne.

7. PODSUMOWANIE:

Jako podsumowanie dzisiejszej lekcji proponuję Ci obejrzeć film, który utrwali Twoją wiedzę o wszystkich imiesłowach:

8. ZADANIE INTERAKTYWNE:

Na koniec lekcji koniecznie sprawdź, czy potrafisz prawidłowo rozpoznać imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe. 

 

Twoja Polonistka

Ewelina Majewska

Motyw WINY i KARY w II części DZIADÓW

NOTATKA W ZESZYCIE:

Na ostatniej naszej lekcji online czytaliśmy fragment II części DZIADÓW - wywoływanie przez Guślarza duchów lekkich (Józia i Rózi). Następnie na podstawie tekstu zapisywaliśmy notatkę według następujących punktów:

1. KATEGORIA DUCHA (duchów).

2. SPOSÓB PRZYWOŁYWANIA.

3. WINA.

4. PROŚBA.

5. NAUKA MORALNA / PRZESŁANIE PŁYNĄCE Z WIZYTY DUCHÓW. 

Proszę, żebyś do następnych naszych zajęć online uzupełnił/a swoją notatkę o kolejną kategorię ducha - ducha ciężkiego (Widmo Złego Pana). 
UWAGA!!! Twoją notatkę sprawdzę na naszej kolejnej lekcji online.

Do zobaczenia.

Twoja Polonistka
Ewelina Majewska

Czasownik czy przymiotnik? - IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY

1. SŁOWO WSTĘPU:

Na początku dzisiejszej lekcji należałoby przypomnieć sobie, jaka jest różnica między osobową a nieosobową formą czasownika.

Na podstawie poniższych informacji zrób proszę notatkę w swoim zeszycie. 

FORMA OSOBOWA - czasownik to część mowy nazywająca czynności i stany; jeśli można określić osobę, tj. wykonawcę czynności, to czasownik jest w formie osobowej (np. Pies śpi na fotelu. - wiadomo KTO, pies, czyli "on", 3 osoba, l.poj.)

FORMA NIEOSOBOWA - czasownik nie wskazuje na wykonawcę czynności; forma czasownika nie daje nam informacji o osobie, która wykonuje czynność.

Do nieosobowych form czasownika należą:
- BEZOKOLICZNIKI (np. Siadać. Nie rozmawiać. - nie wiadomo KTO?)
- FORMY ZAKOŃCZONE NA -no, -to (np. Zamieszczono ogłoszenie. Wybito szybę. - nie wiadomo KTO?)

- IMIESŁOWY (przymiotnikowe i przysłówkowe)

2. CO TO JEST IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY? 
Mówiąc najprościej, czymś pośrednim między czasownikiem a przymiotnikiem. Dokładniej jest nieosobową formą czasownika, ale ma cechy przymiotnika, czyli odmienia się tak jak on - przez przypadki, liczby i rodzaje.
Imiesłowy przymiotnikowe bardzo często są mylone z przymiotnikami. Przykładowo, gdy widzicie wyraz „czytający” albo „złamany” to w pierwszym odruchu zadajecie pytanie: jaki? - a ponieważ jest to pytanie przymiotnika, więc automatycznie macie tendencję, by uznać te wyrazy za przymiotniki. 
Tymczasem to nie są przymiotniki, tylko imiesłowy właśnie. 

Dlaczego? Ponieważ, jak wspomniałam wyżej, oba te wyrazy są formami czasownika, czyli „pochodzą” od czynności (a czasownik nazywa czynność lub stan, co przecież od dawna wiecie).

czytający – (jaki?) odpowiada na pytanie przymiotnika, ale pochodzi od czasownika: czytać (forma bezokolicznika)

złamany – (jaki?) odpowiada na pytanie przymiotnika, ale pochodzi od czasownika: złamać (forma bezokolicznika)

WNIOSEK: Aby rozpoznać, czy dany wyraz, który „wygląda” na pierwszy rzut oka jak przymiotnik, faktycznie jest przymiotnikiem, czy może jednak imiesłowem, trzeba ustalić, czy pochodzi on od czasownika, czyli – w uproszczeniu – od czynności. Jeśli nie, to będzie to przymiotnik, a jeśli tak – to imiesłów przymiotnikowy.

3. Obejrzyj teraz krótki film, który pozwoli Ci utrwalić nowe wiadomości:

4. IMIESŁOWY PRZYMIOTNIKOWE CZYNNE:

-ący, -ąca, -ące 

Informują  o tym, że ktoś lub coś wykonuje jakąś czynność w danym momencie, np. W lesie często słychać śpiewające ptaki. 

(Śpiewające  - (jakie?) odpowiada na pytanie przymiotnika, ale pochodzi od czasownika śpiewać)

Jak wskazuje ich nazwa pochodzą od czasowników w stronie czynnej.

5. IMIESŁOWY PRZYMIOTNIKOWE BIERNE:

-ny, -na, -ne / -ty, -ta, -te

Informują o tym, że ktoś lub coś podlega czynności wykonywanej przez kogoś innego, np. Lubię piosenki śpiewane przez Queen.

Jak wskazuje ich nazwa, pochodzą od czasowników w stronie biernej, czyli takich, które nie wykonują czynności, o której w nich mowa, tylko jej podlegają. 

Zwróć uwagę na to, że imiesłowy przymiotnikowe bierne muszą być utworzone od czasowników przechodnich. 

UWAGA!!! 

Szukając imiesłowów przymiotnikowych biernych, nie należy sugerować się jedynie końcówkami. Wiele przymiotników ma podobne zakończenia. Zawsze należy sprawdzić, czy słowo, które bierzemy za imiesłów przymiotnikowy bierny, pochodzi od czasownika.

6. ĆWICZENIA UTRWALAJĄCE: 

a) Wejdź na stronę: https://epodreczniki.pl/a/imieslowy-i-ich-rodzaje/DN28lvu36

przeczytaj sobie jeszcze raz wszystkie wiadomości dotyczące imiesłowów przymiotnikowych, a następnie wykonaj ćwiczenia, które się tam znajdują:

- ćwiczenie 1

- ćwiczenie 2

- ćwiczenie 3

b) Na podstawie poniższych rysunków uzupełnij frazeologizmy odpowiednimi  imiesłowami przymiotnikowymi. Wskaż imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne. Przepisz do zeszytu.

7. PODSUMOWANIE: Na dzisiejszej lekcji:

- przypomniałeś/aś sobie różnicę między osobową a nieosobową formą czasownika,

- poznałeś/aś imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne,

- dowiedziałeś/aś się, jak odróżnić przymiotnik od imiesłowu przymiotnikowego

Twoja Polonistka

Ewelina Majewska

TEMAT: TRENY Jana Kochanowskiego, cz.2

1. SŁOWO WSTĘPU:

Na dzisiejszej lekcji:
- poznasz "Tren V" oraz "Tren VII",
- utrwalisz cechy TRENU jako gatunku lirycznego
- powtórzysz takie środki stylistyczne, jak: EPITET, PORÓWNANIE, METAFORA, APOSTROFA, ZDROBNIENIE.
- przypomnisz sobie, co to jest ARCHAIZM i sprawdzisz, czy potrafisz wskazać archaizmy w tekście oraz podać ich znaczenie.

2. Otwórz zeszyt i sprawdź, czy ostatnio zrobiłeś/aś notatkę, dotyczącą TRENU jako gatunku literackiego. Przypomnij sobie cechy tego gatunku.

3. PODRĘCZNIK, str. 147: otwórz podręcznik i przeczytaj "Tren V" - powoli i ze zrozumieniem. 

4. Teraz wysłuchaj TRENU V:

5. Jeśli masz problem ze zrozumieniem tego utworu, zajrzyj na stronę poniżej i przeczytaj dokładne opracowanie tego trenu:
https://eszkola.pl/jezyk-polski/tren-v-532.html

6. PRACA Z TEKSTEM: Mam nadzieję, że teraz już wiesz, że w "Trenie V" zastosowano PORÓWNANIE - poeta porównuje Urszulkę do oliwki, która zostaje nieopatrznie ścięta przez nieuważnego ogrodnika.
To wyraźna METAFORA życia dziewczynki, która przedwcześnie zmarła.
W "Trenie V" zastosowano również ZDROBNIENIA. Poszukaj ich w tekście...
Zwróć również uwagę, że w wierszu podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio, czyli za pomocą APOSTROFY, do PERSEFONY. Pamiętasz, kim w mitologii była ta bogini?

7. NOTATKA W ZESZYCIE: 

a) ADRESAT UTWORU: Persefona - bogini świata podziemnego, żona Hadesa.

b) SYTUACJA LIRYCZNA: osoba mówiąca (ojciec) wyraża rozpacz po stracie córki.

c) OBRAZY POETYCKIE: krótkie życie Urszulki zostało porównane do drzewka oliwnego, przypadkowo ściętego przez nieuważnego ogrodnika.

d) ŚRODKI STYLISTYCZNE: wypisz przykłady środków stylistycznych, które zostały zastosowane w "Trenie V":

np.
- EPITET - 
- PORÓWNANIE - 
- APOSTROFA - 
- ZDROBNIENIE - 

8. TREN VII: Teraz zapoznaj się proszę z "Trenem VII". Przeczytaj go powoli. Koniecznie czytaj wszystkie przypisy, które objaśniają trudniejsze wyrazy. Z poprzedniej naszej lekcji już wiesz, że takie wyrazy to ARCHAIZMY. 
Po przeczytaniu "Trenu VII" zastanów się, do czego (za pomocą APOSTROFY) tym razem zwraca się podmiot liryczny już na samym początku utworu?
Zwróć uwagę na EPITETY "sen żelazny, twardy, nieprzespany", które wskazują na okrucieństwo śmierci i podkreślają nieodwracalność poniesionej straty. Z tego snu Urszulka już się nie obudzi...

9. "Trenu VII" możesz również wysłuchać tutaj:

10. Na koniec zapoznaj się proszę z poniższym opracowaniem wszystkich trzech trenów, które poznałeś/aś:

                                                                                                                     Repetytorium z języka polskiego dla szkoły podstawowej

                               
11. NOTATKA W ZESZYCIE: 

a) ADRESAT UTWORU: stroje ("żałosne ubiory") i sama Urszulka ("moja dziewko droga")

b) SYTUACJA LIRYCZNA: podmiot liryczny patrzy na ubrania, które pozostały po zmarłej córeczce i cierpi z powodu jej straty.

c) OBRAZY POETYCKIE: obraz rozpaczającego ojca, który patrzy na stroje zmarłej Urszulki; podmiot liryczny ubolewa, że zamiast wydać kiedyś córkę za mąż musi teraz wyprawić jej pogrzeb.

d) ŚRODKI STYLISTYCZNE: Wypisz z "Trenu VII" przykłady zastosowanych środków stylistycznych:

- APOSTROFA - 
- ZDROBNIENIE - 
- EPITET - 
- ARCHAIZM - 

12. PODSUMOWANIE: 
Na dzisiejszej lekcji poznałeś/aś "Tren V" oraz "Tren VII". 

Utrwaliłeś/aś również takie pojęcia jak: ARCHAIZM, EPITET, APOSTROFA, PORÓWNANIE, ZDROBNIENIE, METAFORA.

Pozdrawiam
Twoja Polonistka 
Ewelina Majewska